LWO-nieuws: gentrificatie op het water

De Landelijke Woonboten Organisatie (LWO) houdt je via deze pagina op de hoogte van actuele waterwoonkwesties. Dit keer: de impact van gentrificatie op de eigenheid van het waterwonen.

Tekst LWO

Wat hebben de Jordaan en de Pijp in Amsterdam, het Zeeheldenkwartier in Den Haag en Klarendal in Arnhem met elkaar gemeen? Het zijn allemaal oude volkswijken met goedkope huurwoningen die nu grotendeels eigendom zijn van kapitaalkrachtige nieuwkomers. Met een duur woord noemen we dat proces gentrificatie. Dat is economisch gezien een pluspunt voor een wijk. Maar omdat de oorspronkelijke bewoners de huizenprijzen niet meer kunnen opbrengen en daarom wegtrekken, vermindert de sociale en culturele samenhang van de buurt. De nieuwkomers hebben er, zeker in het begin, veel minder binding mee.

… ook op het water

Op het water gebeurt hetzelfde. Kijk maar naar ligplaatsen op plekken die vroeger niet zo aantrekkelijk waren: water in de binnenstad bij oude wijken, in grachten met vervallen pakhuizen, bij fabrieksterreinen aan de stadsrand. Daar woonden mensen die vrijheid verkozen boven wonen in een rijtjeshuis of flat in een nieuwbouwwijk. Zij namen het gebrek aan voorzieningen en de onzekerheid voor lief. Zo ontstonden er buurtjes op het water met een zekere sociale en culturele samenhang.

Maar de wijken veranderden. Pakhuizen werden verbouwd tot dure appartementen, de fabrieksterreinen werden vervangen door woningen. Met andere woorden, de gentrificatie speelde zich rondom de woonbootlocaties af. Het gevolg was dat de prijzen van woonboten in die gebieden ook stegen en een andere categorie woonbootbewoners haar intrede deed. De laatste jaren zien we zelfs dat woonboten worden opgekocht en worden onttrokken aan de woningmarkt voor toeristische verhuur.

Het bovenstaande proces is geen natuurverschijnsel; het overkomt ons niet zomaar. Het is het gevolg van de op geld gerichte blik van gemeenten, projectontwikkelaars en huisjesmelkers.

Ongewenste gevolgen

De oudere eigenaar van een woonschip, die er al decennia woont en dat graag tot zijn dood wil blijven doen, heeft op papier een flink vermogen, maar koopt er niets voor. Bijvoorbeeld een verhoging van liggeld kan hij hieruit niet betalen. De verdrijving van oude bewoners uit hun sociale omgeving vindt nu dus ook op het water plaats. En de LWO is evengoed bezorgd over de uitholling van de mogelijkheden voor de autonoom denkende, creatieve aspirant-waterbewoner zonder grote beurs die zo graag zijn woondroom op het water werkelijkheid wil laten worden.

De stad heeft ‘rafelranden’ nodig met bewoners die zich niet thuis voelen op een door geldzucht gedomineerde huizenmarkt. Dat vereist van gemeentebesturen actief beleid. Beleid dat niet gericht is op financieel gewin, maar op het in stand houden van de sociale en culturele eigenheid van het waterwonen. Regulering van de overdracht van ligplaatsen kan hier deel van uitmaken.

VLOT-lezers betalen slechts € 20 voor het eerste jaar van hun lidmaatschap (normaal € 24,50 per jaar). Ga naar www.lwoorg.nl en regel het nu. LWO – Samen drijf je verder!